Weerspiegelingen van de overkant

Ja dit is de laatste in de reeks van toevoegingen vanuit de nieuwsbrief van de ZenPeacemakers. Nu staan mijn belevenissen allemaal op reislogger en kunnen jullie naar hartelust even mee of een stukkie terug lopen met mij ;-)

Reflectie op de straatretraite Brussel 2018 door Christel Kroezen

Christel Kroezen is meditatieleraar / coach bij ZenLAB en singer-songwriter (http://www.christel-web.nl). Ze is sinds dit jaar toegetreden tot het bestuur van Zen Peacemakers Lage Landen en heeft de communicatie in haar takenpakket.

Toen ik Jukai zou gaan doen in de lineage van Roshi Bernie Glasman en Roshi Joan Halifax, werd me gevraagd of ik dan ook een Zen Peacemaker zou worden. Ik dacht erover na, voelde zeker sympathie. Ik zie het leven en handelen vanuit de 3 intenties: ‘niet weten’, ‘erkennen wat is’ en ‘passende actie’ als de sleutel voor het actief werken aan een betere wereld. Maar die laatste intentie: ik denk dat je verlicht moet zijn wil je tot passende actie kunnen komen. Eerder in actie komen zou, dacht ik, teveel ego in zich hebben waardoor we juist méér lijden zouden veroorzaken. En tegelijk besef ik dat, als ik zo denk, ik geen verantwoordelijkheid hoef te nemen voor het actief opheffen van het leed in de wereld en kan ik gewoon op mijn meditatiekussen blijven zitten. Ook vraag ik me af wat daklozen of vluchtelingen er nu aan hebben dat ik mijn persoonlijke beoefening in een bearing witness retreat doe.
Genoeg vragen, oordelen en ruimte dus om de sprong te wagen: 4 dagen straatretraite in Brussel! Ik merkte dat ik het eng vond, vooral de nachten boezemden me angst in. Maar ook vond ik het spannend in de zin van opwindend. Ik zou onbekend terrein betreden en veel nieuws beleven.

maximiliaan

Samen met nog 11 anderen: 4 vrouwen en 7 mannen waaronder Frank de Waele, de leraar, gingen we het avontuur aan. We hadden afgesproken op station Brussel Centraal waar we onze spullen in de kluis deden. We mochten alleen de kleren mee die je aanhad en een rugzak met een slaapzak, een regen poncho en een waterflesje. De rest zou je bij elkaar moeten vinden of ervoor moeten bedelen. Die avond zochten we een geschikte plek om te slapen en karton om de slaapplek wat te verzachten. Het voelde veilig om in de groep te zijn. Natuurlijk waren er momenten dat je alleen op pad ging of samen met je buddy (in groepjes van 2 personen) maar het idee dat ik gemist zou worden als ik niet op zou komen dagen, gaf me een veilig gevoel. Dit heeft een gemiddelde dakloze minder omdat hij/zij niet altijd een betrouwbare buddy heeft om naar terug te gaan.
Mijn buddy en ik ontmoetten een vrouw met een kapot gezicht (ze zei dat ze was gevallen toen ze dronken was) die de bescherming genoot van 2 Tunesische vluchtelingen. Ze was dankbaar dat deze jongens op haar letten terwijl zij haar verlopen visum probeerde te herstellen. Ze wilde terug naar haar ouderlijk huis. Dit korte gesprekje voerde ik in het Maximiliaanpark dat letterlijk zwart zag van de jonge Afrikaanse mannen. Sterke jonge mannen die ‘s avonds het park verlieten om bij familie te gaan slapen en daardoor konden voorkomen in een razzia te worden opgepakt. Een zeer surrealistisch en uitzichtloze situatie.

Het buiten slapen viel me erg mee. We hadden een plek gevonden waar we als een slang achter elkaar konden slapen onder een overkapping. Het was op een soort galerij van een bedrijf, wat maakte dat we niet echt opvielen. Dat we samen waren was ook geruststellend. Ik kon warempel de eerste nacht al een paar uurtjes slaap pakken. De tweede nacht sliep ik minder goed. Jongeren die ons in de vooravond hadden ontdekt en met zachte stem tactisch waren weg gemaand door mijn buddy, kwamen luidruchtig terug. Ik hoorde 2 jongens tegen elkaar schreeuwen en de Franse woorden voor ‘geld’ en ‘karton’ kon ik thuisbrengen. Er gebeurde gelukkig niets en nadat deze stemmen waren verdwenen kon ik mijn slaap hervatten, hoewel het nog even duurde voordat het adrenalinepeil voldoende was gezakt.

aapjes kijken

Tijdens de retraite hadden we elke dag een soort van excursie naar instellingen die mensen die op straat leven helpen. Het was zeer inzicht gevend en ontroerend om de mensen te horen over hun werk maar ook om gewoon deel te zijn van de doelgroep die gebruik maken van de faciliteiten. Ik had verwacht dat ik me schuldig zou voelen als ik eten zou aannemen dat bedoeld is voor mensen zonder huis maar omdat ik echt geen geld had en buiten sliep, kon ik dit zonder moeite dankbaar aannemen.
Het gesprek dat gepland stond die avond met een instelling die zich ook veel met de doelgroep in het Maximiliaanpark bezig hield, had de afspraak afgezegd. Ze gaven aan dat ze niet achter onze bearing witness methode stonden en ze hadden de indruk dat we aan een soort van ‘aapjes kijken’ deden. Ik kon mij goed verplaatsen in deze mening omdat ik dezelfde soort vragen en oordelen had. En tegelijk vond ik het een gemiste kans. Het in de situatie duiken waar je spanning, oordeel en vragen in hebt, was voor mij al heel zinvol en verhelderend gebleken terwijl we nog maar halverwege de retraite waren. Een openhartig gesprek had juist zoveel kunnen opleveren. Het was mooi om mijn eigen vooroordelen weerspiegeld te zien.

Het bedelen vond ik geweldig. Ik had al veel ervaring opgedaan met bedelen toen ik als eind twintiger mij in Scandinavië had voorbereid op vrijwilligerswerk in Afrika. Ik wist dat als ik goed gehumeurd en energiek op mensen zou afstappen ze mij niet snel zouden negeren en het ook lastiger werd om nee te zeggen tegen mijn vraag om geld of voedsel. Het was erg ontroerend om de warmte van vele mensen te mogen ervaren.

zwembad

Er was een situatie die ik als hoogtepunt en grootste leerpunt van de retraite ben gaan zien. Het was op de voorlaatste dag. We waren na het bij elkaar gebedelde ontbijt naar een rommelmarkt gelopen en we hadden anderhalf uur tot we op bezoek konden bij een christelijke instelling waar we een maaltijd, een dienst en een kennismakingsgesprek met de jongeren die daar werken, zouden hebben. We gingen allemaal iets voor onszelf doen. Ik struinde wat over het marktje zonder geld op zak en had het ontzettend heet met de rugzak op lopend in de volle zon. Ik was moe was van de onrustige nachten. Ik zat wat op het bankje voor de kerk toen mijn oog viel op een gebouw met een overkapping, een bioscoop dacht ik. Toen ik er naar toe slenterde bleek het een zwembad te zijn. Ik las de billboards in het portiek, toen er plotseling een man achter me stond. Hij zei: “Dit is een zwembad en je kunt hier ook douchen, het is maar € 1,50”. “Oh wat fijn” zei ik, “is dat voor iedereen?” “Ja” zei de man en hij haalde zijn portemonnee tevoorschijn. Hij deed deze open en pakte er € 1,50 uit en gaf dit aan mij. Ik was verbaasd, ik was niet aan het bedelen. Toen ik wat beter naar de man keek, zag ik dat zijn spijkerbroek enorm vies was en dat ook zijn vriendelijke gezicht er ongeschoren, ietwat onverzorgd uitzag. “Nee” zei ik, “ik hoef geen geld, ik heb het niet nodig.” Ik kon nog net inslikken dat hij het geld voor zichzelf moest houden voor een nieuwe broek of iets dergelijks. Toen zei hij vriendelijk: “Hier om de hoek geven ze maaltijden uit om 2 uur”. “Ja“ antwoordde ik, “dat weet ik, daarom ben ik hier ook”’ Vervolgens haalde hij zijn portemonnee weer tevoorschijn en gaf me nog 50 cent extra. Het was zo ontroerend en verwarrend om juist van hem zoveel geld te krijgen. Ik zei hem nogmaals dat ik het niet nodig had en dat ik de dag erop weer naar huis zou gaan maar hij wilde dat ik het geld hield. Ik bedankte hem uit de grond van mijn hart en zonder na te denken gaf ik hem een knuffel, met een klapzoen op mijn wang als gevolg. Hij liep de deur van het zwembad in en ik liep terug naar de kerk om mijn plekje op de bank ervoor weer in te nemen. De tranen liepen over mijn wangen van dankbaarheid over de vrijgevigheid van deze man. Wat een leerschool had ik hier ondervonden. Zelfs als je weinig tot niets hebt is er altijd iets om weg te geven.

Wat laat ik mij toch altijd leiden door mijn angsten om onvoldoende over te hebben voor mijzelf. Er is altijd genoeg om te delen. Of dit nu geld is, liefde, aandacht of wat dan ook. Er is altijd genoeg om te delen. En opnieuw zag ik mijzelf weerspiegeld. Ik had iets wezenlijks ontvangen als dakloze. Iets veel meer dan twee euro. De ontmoeting heeft veel verschil gemaakt in mijn leven en de man heeft waarschijnlijk niet eens geprobeerd verschil te maken of beseft dat zijn gebaar dit gevolg heeft .
Ik ben mijn oordelen, vragen en ruimte dankbaar. Dit is waarom ik toch in het diepe ben gesprongen en veel heb geleerd en weerspiegeld gezien van de wereld, van mijzelf als deel van het geheel. Wat schuilt er veel wijsheid in een retraite als deze. Ik ben fan!